پمپ ها از جمله تجهیزاتی هستند که در اغلب مکان های بزرگ و کوچک مورد استفاده قرار می گیرند. امروزه چه در ساختمان های کوچک و چه در ساختمان های بزرگ و چندین طبقه استفاده از پمپ ها برای انتقال سیالاتی مانند آب ضروری و الزامی است. از طرفی در بیشتر صنایع نیز برای انتقال سیالات مورد نیاز خود مانند نفت و غیره از پمپ ها استفاده می شود. پمپ انتقال سیالات انواع مختلفی داشته که هر کدام کاربرد های متفاوتی دارند. ما در این مطلب قصد داریم به معرفی پمپ انتقال سیالات پرداخته و دسته بندی های مختلف انواع پمپ ها را برای شما بیان کنیم. پس تا پایان ما را همراهی کنید.

پمپ انتقال سیالات چیست؟

از جمله ماشین های اولیه که توسط بشر ساخته شده، پمپ ها هستند. پمپ ها از همان ابتدا به منظور انتقال و جابجایی سیالات مختلف از قبیل نفت خام، آب، روغن و غیره طراحی و تولید شدند. اولین پمپ ساخته شده توسط بشر در مصر باستان، شادوف نام داشت که برای کشیدن آب مورد استفاده قرار گرفت. در ابتدا پمپ ها به شکل دستی کار می کردند اما با پیشرفت علم و تکنولوژی با استفاده از منابع مختلف انرژی مانند برق، باد و غیره کار می کنند. 

کارکرد پمپ ها بدین صورت است که نیروی مکانیکی مورد نظر خود را از برق، باد و یا هر نیروی محرکه دیگری گرفته و به مایع و سیال مورد نظر منتقل می کنند. با فشار ایجاد شده مایع می تواند به سمت بالا و یا پایین حرکت کرده و جابجا شود. برای تعریف پمپ ها باید از برخی واژه ها و کلمات کلیدی استفاده کرد که در ادامه به توضیح مختصر برخی از آن ها خواهیم پرداخت:

• دبی یا آبدهی: دبی به مقدار مشخصی از مایع که در زمان خاصی از نقطه ای به نقطه دیگر جابجا می شود، گفته می شود. دبی پمپ ها را با حرف انگلیسی Q نشان می دهند. دبی بر حسب لیتر بر دقیقه یا ثانیه یا متر مکعب اندازه گیری خواهد شد. 
• هد یا ارتفاع پمپ: هد یا فشار پمپ به معنی این است که یک پمپ تا چه حد می تواند مایع یا سیال مورد نظر را بالا ببرد. به عبارت دیگر می توان گفت هد به اختلاف سطح اشاره می کند. مقدار هد یا فشار یک پمپ بستگی به قطر پروانه و سرعت گردش موتور دارد. 
• توان خروجی و مصرفی: مقدار انرژی که توسط پمپ به سیال وارد می شود، توان خروجی نامیده خواهد شد. توان خروجی با توجه به سه فاکتور ارتفاع، دبی و وزن اندازه گیری می شود. در مقابل به مقدار انرژی و توان مورد نیاز پمپ برای پمپاژ و انتقال سیالات توان مصرفی می گویند. توان خروجی و مصرفی هر نوع از پمپ ها متفاوت خواهد بود. 

انواع پمپ انتقال سیالات

پمپ ها انواع مختلفی دارند و بر اساس فاکتور های مختلفی مانند کارکرد، جنس متریال، نوع سیالی که پمپاژ می کنند، روش انتقال مایع، ساختمان داخلی و غیره تقسیم بندی می شوند. مهمترین و معروف ترین روش تقسیم بندی پمپ ها، دسته بندی آن ها بر اساس روش انتقال انرژی به سیال مورد نظر است. بر این اساس پمپ ها به دو دسته دینامیکی و جابجایی مثبت تقسیم می شوند. هر کدام از این دو نوع نیز خود به انواع دیگری تقسیم خواهند شد. در ادامه به معرفی و بیان ویژگی های برخی از این انواع خواهیم پرداخت.

پمپ های جابجایی مثبت 

پمپ های جابجایی مثبت اغلب به صورت انبساطی-انقباضی عمل می کنند. به عبارت دیگر با استفاده از روش انبساطی در مرحله ورودی سیال و ایجاد انقباض در مرحله خروج مایع اختلاف فشاری را ایجاد می کنند. این اختلاف فشار موجب حرکت سیال و جابجایی آن می شود. مهمترین مزیت و ویژگی این نوع از پمپ ها این است که میزان فشار ورودی تاثیری بر جریان انتقال سیال نداشته و به همین دلیل به این نوع پمپ ها، پمپ های حجم ثابت نیز می گویند. پمپ های جابجایی مثبت خود به دو دسته پمپ های رفت و برگشتی و پمپ های گردشی تقسیم می شوند. پمپ های رفت و برگشتی به صورت حرکت جلو و عقب و پمپ های گردشی به صورت دورانی اقدام به جابجایی سیال می کنند. 

پمپ های دنده ای

پمپ های دنده ای از جمله انواع پمپ های جابجایی مثبت دورانی هستند. در این نوع پمپ ها سیال به صورت دورانی جابجا می شود. کارکرد این نوع از پمپ ها به گونه ای است که با استفاده از نیروی محرکه، دنده ها به حرکت درآمده و جریانی غیر ضربان دار و ثابت تولید می کنند. پمپ های دنده ای می توانند سیالاتی با ویسکوزیته بالا مانند انواع سوخت ها و روغن های روانکاری را به خوبی جابجا کنند. در مقابل برای انتقال سیالاتی که مواد خورنده و رسوب دار دارند، مناسب نیست. در تولید این نوع پمپ ها از هیچ گونه سوپاپ و پروانه استفاده نشده است. بنابراین هیچ اتلاف انرژی نخواهند داشت. پمپ های دنده ای به دو نوع دنده داخلی و خارجی تقسیم می شوند که تفاوت اصلی آن ها در نوع و محل قرارگیری دنده ها است. 

پمپ های دیافراگمی

پمپ های دیافراگمی که برای محیط های خطرناک بسیار مناسب هستند، از دو عضو دیافراگم تشکیل شده اند. در این نوع پمپ ها از هیچ گونه پروانه ای استفاده نشده و تمامی اعمال این پمپ ها توسط صفحه الاستومتر که صفحه ای انعطاف پذیر است، انجام می شود. از این نوع پمپ ها برای انتقال مواد شیمیایی و یا موادی با ویسکوزیته بالا استفاده می کنند. به علاوه برای انتقال سیالات غلیظ مانند عسل، رزین و غیره نیز بسیار مناسب هستند. این پمپ ها با قطع و وصل کردن جریان می توانند فشار مورد نیاز برای جابجایی سیال تولید کنند. 

پمپ های پره ای

پمپ های پره ای نیز از جمله پمپ ها جابجایی مثبت دورانی هستند که پره های مستطیلی دارند. این نوع پمپ ها خودمکش بوده و برای انتقال سیالاتی مانند آب، حلال ها، الکل ها و سوخت مورد استفاده قرار می گیرند. از طرفی سیالات با ویسکوزیته بالا و مواد خورنده را نمی توانند جابجا کنند؛ چون این نوع مواد باعث کند شدن حرکت پره ها می شوند. 

پمپ های مارپیچی یا حفره ای

این پمپ ها جزء دسته پمپ های جابجایی مثبت گردشی هستند. در این پمپ ها یک روتور به شکل مارپیچی قرار گرفته که درون یک استاتور مارپیچی حرکت می کند. با حرکت مارپیچی یک مسیر مارپیچ شکل می گیرد که سیال درون آن به حرکت در خواهد آمد. از این نوع پمپ ها در صنعت آب و فاضلاب برای جابجایی و پمپاژ موادی مانند لجن ها، رسوبات غلیظ، مواد پلیمری و غیره استفاده می شود. با استفاده از پمپ های حفره ای می توان حتی مواد خورنده را نیز جابجا کرد و اغلب در مواردی که نمی توان از سایر انواع پمپ ها استفاده کرد، کاربرد دارند. اما ایراد اصلی این نوع پمپ ها این است که نمی توانند به صورت خشک کار کرده و همچنین در دمای بالای 135 درجه سانتی گراد نیز عملکرد خوبی نخواهند داشت.

پمپ های لوب

پمپ های لوب نیز از جمله پمپ های جابجایی مثبت بوده که از کیفیت بهداشتی بالایی برخوردار هستند. از این نوع پمپ ها برای انتقال مواد رسوب دار و یا موادی با ویسکوزیته بالا استفاده می کنند. این پمپ ها قادر هستند مواد را بدون ایجاد تغییر در ساختارشان جابجا کنند. پره های لوب ها از استیل ضد زنگ ساخته شده و عمر بسیار طولانی دارند. به دلیل کیفیت بالای این پمپ ها در صنایع غذایی و بهداشتی بسیار کاربرد دارند. 

پمپ های دینامیکی 

پمپ های سانتریفیوژ یا پمپ های دینامیکی، پمپ های گریز از مرکز نیز نامیده می شوند. این نوع از پمپ ها با استفاده از یک پروانه یا تیغه چرخان می توانند مکش مورد نیاز برای جابجایی سیالات را تولید کنند. این نوع از پمپ ها برای انتقال و جابجایی سیالاتی که ویسکوزیته پایینی داشته و همچنین دبی بالا و فشار پایین دارند، متناسب هستند. به علاوه از این نوع پمپ ها برای انتقال سیالات در حجم زیاد نیز استفاده می شود. 

پمپ های افقی

پمپ های پره ای از یک یا چند پره تشکیل شده و برای هد های متوسط و بالا کاربرد دارند. پمپ های افقی به صورت طبقه ای طراحی شده اند که هر طبقه خود به تنهایی یک پمپ محسوب می شود. همه طبقات بر روی یک شفت نصب می شوند. هر شفت تا هشت طبقه ظرفیت دارد. 

پمپ های شناور

از پمپ های شناور برای فعالیت هایی مانند زه کشی، جمع آوری آب رودخانه ها یا آب باران، پساب های صنعتی، آب چاه و برخی مواد شیمیایی و مواد غذایی به کار می رود. این نوع پمپ ها با استفاده از برق کار کرده اما می توان از کمپرسور های هوا یا موتور های دیزلی نیز برای روشن کردن آن ها استفاده کرد. 

پمپ های سیرکولاتور

پمپ های سیرکولاتور از جمله پمپ های دینامیکی بوده که مشخصه اصلی آن ها کم صدا بودن است. پمپ های سیرکولاتور در اندازه های مختلفی از نیم اینچ تا شش اینچ ساخته شده اند. برای تولید قطعات بدنه این پمپ ها از چدن و استیل استفاده می کنند. عملکرد این نوع پمپ ها به نوعی است که سیال مورد انتقال در یک جریان بسته به گردش در آمده و دوباره به پمپ باز می گردد. از این پمپ ها معمولا در گردش آب در سیستم تبرید یا گرمایشی استفاده می کنند.